Wie in Normandië is, ‘moet’ in ieder geval naar Omaha Beach. Ja toch? In de loop der tijd is dat hét symbool geworden van de offers die zijn gebracht voor de bevrijding van Europa. Niet omdat de invasie daar zo’n succes was, maar omdat die daar zo veel gekost heeft. Het is eigenlijk een wonder dat het goed is afgelopen. Dat wil zeggen: relatief goed, lang niet voor iedereen en pas nadat het eerst een fiasco dreigde te worden. Vandaar die akelige bijnaam: ‘Bloody Omaha’.
Uitdaging 1. De Amerikanen waren er bij de voorbereiding optimistisch over, maar ook zij wisten dat Omaha Beach lastig zou worden. Het strand lag in een halve maan, met links en rechts hoge rotsen, dus een frontale aanval was de enige optie. Bovendien zagen de Duitsers ook wel dat het een gunstige plaats was voor een vijand die met veel troepen en materieel aan land wilde komen. Die hadden van het hele gebied een uitstekend gebarricadeerde vesting gemaakt.
Uitdaging 2. Het laatste nieuws uit bezet gebied was dat de Amerikanen bij Omaha Beach uitgeputte Duitse troepen zouden treffen. Mannen die van het oostfront naar Normandië waren overgeplaatst om op adem te komen. Maar alsof de duvel ermee speelde: vlak voor de invasie waren die vervangen door fitte en ervaren elite-eenheden. Informatie daarover was onderweg naar Engeland op het moment dat de landing plaatsvond.
Uitdaging 3. Een bombardement in de nacht van 5 op 6 juni had de Duitsers alvast wat gevoelige verliezen moeten bezorgen. Maar vanwege het slechte weer – en dito zicht – hadden de meeste bommen hun doel gemist. Omdat het bombardement weinig schade maar wel veel rook had veroorzaakt, konden de geallieerde schepen in de ochtend hun doelen op de wal niet vinden. Bovendien wekte al die rook de indruk dat de Amerikanen hun vijand goed te pakken hadden gehad.
Uitdaging 4. Bij de eerste aanvalsgolf brachten 36 landingsvaartuigen 1450 mannen aan land. Die moesten, omdat het laag tij was, een met mijnen bezaaide zandvlakte van 500 meter oversteken voor ze dekking hadden. En de Duitsers begonnen natuurlijk te schieten met alles wat ze hadden toen de kleppen van de vaartuigen naar beneden gingen. Van de mannen die wonder boven wonder ongeschonden aan land kwamen, was iedereen die leiding gaf een gevaar voor de Duitsers en dus als eerste de klos.
Uitdaging 5. Veel troepen kwamen ook nog eens verkeerd terecht, oostelijker dan gepland, vanwege de harde wind en sterke stroming. Bovendien zonken de meeste tanks die mee aan land hadden moeten gaan met bemanning en al in de woelige branding. Daar verdween een hoop man- en vuurkracht onder de golven.
Er was te weinig vuursteun, geen plek om te schuilen en nauwelijks leiding. Dus dat 90% van de mannen in die eerste aanvalsgolf sneuvelde of gewond raakte, zal niemand verrassen. De chaos was compleet en niemand durfde een vin te verroeren. En toen de volgende aanvalsgolf arriveerde, dreigde het gevaarlijk druk te worden op het strand…
Maar in die tweede golf zat ook generaal Norman – what’s in a name? – Cota. Het lukte hem de lamgeslagen mannen in beweging te krijgen met de legendarische woorden: ‘Gentlemen, we are being killed on the beaches. Let us go inland and be killed.’
Hij forceerde die dag de enige doorbraak door de Duitse linies. En hij zorgde ervoor dat de Amerikanen voet – nou ja, een teentje – aan de grond kregen. Dat was een geweldige prestatie onder die omstandigheden en het begin van het uiteindelijke succes van de landing. Maar historici zijn het erover eens dat nog twee factoren cruciaal waren. Het feit dat de Duitse troepen géén versterking kregen en het feit dat ze géén tegenaanval hebben uitgevoerd.
Dus ja. Het was een kostbare overwinning. Logisch dat Omaha Beach en het omliggende gebied nu één grote gedenkplaats vormen. De indrukwekkende begraafplaats, het Overlord Museum bij Colleville en het fraaie monument bij Saint-Laurent-sur-Mer. Her en der verspreide resten van de Atlantikwall. En overal kleinere gedenkstenen en -tekens voor eenheden, brigades en individuele heldendaden…
Zelfs als je nooit hebt opgelet bij geschiedenis en geen idee hebt wát hier heeft plaatsgevonden, weet je dat het uitzonderlijk heftig moet zijn geweest. Bloody Omaha indeed.
Meer over Omaha Beach: Martha Gellhorn: verstekeling op Omaha Beach, Waar was Hemingway op D-Day 1944?, De man die D-Day fotografeerde
Meer over D-Day: D-Day en de slag om Normandië in 8 routes, Patton? Die kon je beter niet tegen je hebben, Operation Bodyguard: nepnieuws, maar dan nuttig, Eisenhower, zijn generaals en waarom D-Day toch een succes werd