Tag archief Franse keuken

Van dat soort vragen houd ik: je hebt niks aan het antwoord, maar het is wel leuk om te weten. Zo’n weetje verdwijnt ergens in een stoffige la in een uithoek van mijn geheugen, tot ik het een keer nodig heb. Bij Triviant of een wanhoopspoging om een doodgevallen conversatie te reanimeren, bijvoorbeeld.

Het antwoord is: de drank was er eerst, daarna het departement. De eerste van die zelf Calvados stookte, was ene Gilles de Gouberville, in 1553. Hij woonde gek genoeg in Manche en niet in Calvados, maar dat wist hij ook niet. Want het is hier pas veel later, kort na de Franse Revolutie, Calvados gaan heten, dankzij een door Napoleon doorgevoerde administratieve wijziging.  

Napoleon zoals hij zichzelf graag, als veldheer en veroveraar.

Napoleon was een complex mannetje. Aan de ene kant: narcistisch, moorddadig, megalomaan, oorlogs- en heerszuchtig… Uiterst onaangenaam allemaal. Maar aan de andere kant: een slimme man met organisatorische vaardigheden van de buitencategorie. Hij heeft best een paar goede ideeën gehad; van sommige daarvan hebben we nu nóg lol. En met ‘we’ bedoel ik bíjna heel West-Europa.

Om maar eens wat te noemen…

• Een burgerlijke stand waarin geboorten, huwelijken, echtscheidingen en overlijdens moesten worden geregistreerd. Ook handig voor wie belasting wil innen en de dienstplicht wil afdwingen, natuurlijk.
• De dienstplicht, inderdaad.
• Een nieuwe administratieve indeling met verschillende bestuurslagen; het departement Calvados was destijds één van de noviteiten. Inmiddels zijn die bestuurslagen uitgegroeid tot een onmogelijke kluwen regio’s, departementen, arrondissementen, kantons en communes, waarin niemand meer precies weet wie waarvoor verantwoordelijk is. Maar het begon ooit als best een goed idee.
• Straatnamen en huisnummers. Geef toe, dat is gewoon een superpraktisch systeem, waarschijnlijk ook bedacht om belasting te innen. Maar als je een pakje wil versturen of probeert uit te leggen waar je woont inmiddels onmisbaar.
• En nog veel meer. Nieuwe meeteenheden: meters, kilo’s en liters. Een einde aan privileges voor de geestelijke en adellijke stand. De leerplicht. Het Franse wegennetwerk (Route Nationale). Rechts rijden. De Code Civil waarin vrijheden en rechten van burgers werden vastgelegd. (Voor mannen dan hè, voor vrouwen was het gewoon business as usual: snaveltje dicht, luisteren en doen wat je gezegd wordt.)  

En waar rijden ze nog steeds links en hanteren ze nog steeds een eigen systeem van meeteenheden? Juist: Engeland. Napoleon wilde dolgraag oversteken en ook zijn aartsvijand inlijven, maar dat maffe eiland was een brug te ver, zelfs voor hem. (Rusland was dat natuurlijk ook, maar dat was een les die hij proefondervindelijk moest leren.)  

Ik durf er wel een gokje op te wagen dat de drank Calvados er langer zal zijn dan de administratieve erfenis van Napoleon. Al was het alleen maar omdat praktisch iedere boer hier een eigen boomgaardje heeft en zelf Calvados stookt. Bij feestelijke gelegenheden – en dat zijn er véél meer dan je denkt – komt onmiddellijk de fles op tafel, ongeacht het uur van de dag, en dan wordt er hartelijk geklonken en gedronken. Die traditie lijkt me gemakkelijk vol te houden.

Trou Normand. Ooit was dat gewoon een flinke bel calvados halverwege de maaltijd, tegenwoordig komt het ook op tafel als  elegant tussengerechtje bij een uitgebreid diner.

En je kunt dus ook nog eens belachelijk lekkere dingen maken met Calvados. En dat mag ik graag doen. Kip met calvados. Appeltaart met Calvados. Appelsorbet met Calvados (a.k.a. Trou Normand). Warme appeltjes met calvados met ijs of op een crêpe.  Een cocktail met wodka, Calvados en ginger ale. Coquilles met Calvados. Of ik dat allemaal al een keer gemaakt heb? Ja mensen, allemaal minstens één keer en met wisselend succes. Voor table d’hôtes kun je niet vaak genoeg oefenen.