Tag archief Robert Capa

Op het moment dat hij overstak naar Omaha Beach was de naam van Robert Capa als oorlogsfotograaf al lang en breed gevestigd. Hij was als Hongaars-Joodse vluchteling via een hobbelige omweg in de VS terechtgekomen. Eerst verhuisde hij in 1931 van Boedapest naar Berlijn om aan de dictatuur in Hongarije te ontsnappen. Toen het daar voor joden onveilig werd, trok hij – van de regen in de drup – naar Wenen. Van daaruit reisde hij naar Parijs waar hij zijn grote liefde Greta Taro leerde kennen, en daarna pas in 1935 naar Amerika. Die route zegt  mij dat hij lang gehoopt heeft dat het in Europa nog goed zou komen. Maar gelukkig niet té lang.

Greta was ook een getalenteerd fotografe en samen maakten zij carrière in de VS. Ze werden vooral bekend om hun verslagen uit Spanje, waar ze heen waren gereisd om de Spaanse Burgeroorlog in beeld vast te leggen.

Het kan haast niet anders dan dat die periode in Spanje diepe sporen in zijn leven heeft achtergelaten. Greta kwam om; dat was op zich al ingrijpend genoeg. Maar hij maakte daar ook dé foto die zijn verdere carrière bepaalde. Die foto, ‘The Falling Soldier’, was van het begin af aan controversieel. Het onderwerp wekt natuurlijk afschuw. Misschien is dat wel de reden dat het beeld onder een vergrootglas kwam te liggen. En dat er eindeloos (tot in 2009 aan toe) discussie is geweest over de authenticiteit ervan. Sommige mensen waren er heilig van overtuigd dat hij in scène was gezet. Status op dit moment: onbeslist.

Toch is de foto uitgegroeid tot hét symbool van de offers die gebracht zijn voor het verzet tegen het fascistische regime van Franco. Dat lijkt mij belangrijker…

Van de ruim honderd foto’s die Capa tijdens de landing op Omaha Beach maakte, zijn er uiteindelijk minder dan tien overgebleven. Het verhaal gaat dat de rest verloren is gegaan omdat een nerveuze medewerker van de krant verkeerde ontwikkelvloeistof zou hebben gebruikt in de doka. En dat daarom ook de foto’s die wél gered konden worden zo wazig zijn. Maar er gaat nog een ander verhaal waarvan je je goed kunt voorstellen dat het waargebeurd is. Tijdens de landing ging het er behoorlijk heftig aan toe. Zo heftig dat Capa – misschien wel ervaren, maar ongetraind voor dit soort situaties én ongewapend – nauwelijks durfde te bewegen. Of te fotograferen.

Veteranen hebben verklaard dat de openingsscènes van Saving Private Ryan aardig in de buurt komen van hoe het werkelijk was op dat strand. (Dat was overigens ook het doel van Steven Spielberg, die de verhalen van veteranen en de beelden van Capa gebruikte als inspiratie.) Dus als je je afvraagt: ‘Goh, hoezo zou je dat niet durven?’, kijk daar dan nog eens naar. Mij zou je in ieder geval met geen twintig paarden uit mijn schuilplaats krijgen. Natuurlijk staan ook mensen die wat meer gewend zijn doodsangsten uit onder dergelijke omstandigheden…

En welk van deze twee verhalen waargebeurd is? Geen idee.

Toch zijn die foto’s uitgegroeid tot hét symbool van de offers die gebracht zijn voor de bevrijding van Europa. Dat lijkt mij belangrijker…

Na de Tweede Wereldoorlog zwoer Capa dat hij nooit meer aan zo’n opdracht zou meewerken. Hij ging andere dingen doen: het fotoagentschap Magnum Photos oprichten, bijvoorbeeld. Nog één keer liet hij zich overhalen om mee te gaan, naar Indochina. Samen met twee collega-journalisten van Time Life reisde hij met het Franse leger naar oorlogsgebied. Tijdens een van de missies van ‘zijn’ regiment stapte hij op een landmijn. De ontploffing verwondde hem zo ernstig dat hij dezelfde dag overleed. Capa werd maar veertig jaar.

Meer bekende namen: Scotty en zijn engelbewaarder op Juno Beach, Waar was Hemingway op D-Day 1944?, JD Salinger: over Utah Beach en ‘battle fatigue’, Patton? Die kon je beter niet tegen je hebben, Montgomery, zijn ego, en zijn hondjes, Martha Gellhorn: verstekeling op Omaha Beach, Eisenhower, zijn generaals en waarom D-Day toch een succes werd,