Het is al sinds mensenheugenis aan tussen mij en Schotland. Mijn ouders namen van een reis een keer een speelgoed-Nessie mee die een muziekje kon maken. Dus ik kan al sinds mijn zevende meezingen met The Bonnie Banks of Loch Lomond. Ik hield lang voordat dieetgoeroes het tot superfood verklaarden al héél erg van havermout. En ik kan goed tegen harde regen en de klank van doedelzakken. Schotland en ik zijn eigenlijk gewoon voor elkaar gemaakt.
Tegen die achtergrond is het wel te verklaren dat het verhaal van Piper Bill me zo aanspreekt, vind ik. Piper Bill Millin was die Schot die op D-Day in een kilt en met zijn doedelzak aan land ging op Sword Beach, terwijl de kogels om zijn oren floten. Om de andere jongens van zijn regiment moed in te spelen. Duitse krijgsgevangen verklaarden later dat ze niet op hem schoten omdat ze dachten hij knettergek was. Je kunt je er wel iets bij voorstellen.
Oorspronkelijk werden doedelzakken in het Schotse leger gebruikt om bevelen en berichten door te geven, op dezelfde manier als hoorns bij de cavalerie. Maar vanaf begin 19de eeuw was het gebruikelijk dat in de voorste linies een doedelzakspeler meeging, voor het moraal van de strijdende soldaten. En die doedelzakspeler zelf was slechts gewapend met een mes, een kilt en zijn instrument.
In de voorste linies zijn overlevingskansen sowieso gering, maar je maakt het er niet beter op als je praktisch ongewapend de aandacht gaat lopen trekken. Vooral in de Eerste Wereldoorlog, toen doedelzakspelers ook mee ‘over the top’ gingen met charges vanuit de loopgraven, hebben maar weinig van hen het overleefd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog, nadat bij El Alamein in 1943 wéér veel doedelzakspelers waren omgekomen, werd besloten dat ze voortaan verder naar achteren in actie zouden komen. Maar daar wilde bevelhebber Lord Lovat tijdens de landing op Normandië in 1944 níks van weten. Er moest en zou een doedelzak mee, vooraan in de aanval. Toen Piper Bill protesteerde omdat het tegen de wens van het hogere bevel was, wuifde hij het bezwaar weg: ‘But that’s the English War Office. You and I are both Scottish, and that doesn’t apply.’ Bill was snel om. Dus daar ging hij, van de boot af het water in, achter bevelhebber Lovat aan. En hij begon te spelen.
Die niemand-maakt-mij-wat-houding – van Lord Lovat én van Piper Bill – vind ik geweldig. Ook al is het misschien niet de meest kansrijke manier om gevaarlijke situaties te overleven. Piper Bill en Lord Lovat hadden die dag geluk.